Ατοπική δερματίτιδα στα παιδιά

Η ατοπική δερματίτιδα ή έκζεμα είναι μια χρόνια κνησμώδης δερματοπάθεια κυρίως της παιδικής ηλικίας που χαρακτηρίζεται από εξάρσεις και υφέσεις, είναι γενετικά καθορισμένη και αποτελεί μέρος του ατοπικού συνδρόμου όπου συνυπάρχουν αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική ετιιπεφυκίτιδα, άσθμα ή έκζεμα.

Τα αίτια της ατοπικής δερματίτιδας(Α.Δ.) αν και είναι άγνωστα, φαίνεται ότι η εκδήλωσή της οφείλεται σε κληρονομικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Τα παιδιά που έχουν τον ένα ή και τους δύο γονείς με αλλεργική κατάσταση όπως έκζεμα, άσθμα ή αλλεργική ρινίτιδα μπορούν ν’ αναπτύξουν ατοπική δερματίτιδα και από αυτά το 4-5% μπορεί να αναπτύξει αλλεργική ρινίτιδα ή άσθμα.

Συνήθως το έκζεμα εμφανίζεται στους πρώτους μήνες της ζωής, στην βρεφική ηλικία σε ποσοστό 65% ή στην παιδική ηλικία πριν τα 5 έτη σε ποσοστό 90% αλλά και στην εφηβεία σε ποσοστό 75%. Η Α.Δ. εξαφανίζεται συνήθως κατά την παιδική ηλικία, αλλά όμως μερικοί ασθενείς συνεχίζουν να έχουν Α.Δ. ως ενήλικοι. Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα για τους ενήλικες είναι ότι αναπτύσσουν εύκολα έκζεμα των χεριών, σε ποσοστό 50%, αν απασχοληθούν σε επαγγέλματα όπου το δέρμα εκτίθεται σε ερεθιστικούς παράγοντες. Είναι επομένως, σημαντικό να παρέχονται στους γονείς των ατοπικών παιδιών οδηγίες για επαγγελματικό προσανατολισμό.

Η Α.Δ. εμφανίζεται συχνότερα στα αγόρια από τα κορίτσια.Οι περιβαντολλογικοί παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν έξαρση της Α.Δ. σε παιδιά που έχουν κληρονομική προδιάθεση ενώ συναισθηματικοί παράγοντες όπως το στρες-επιδεινώνουν την νόσο αλλά δεν την προκαλούν.

Η εντόπιση του ατοπικού εκζέματος διαφέρει ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, όπως στα βρέφη από 2μηνών έως 2 ετών εμφανίζεται κυρίως στις παρειές, περιστοματικά, στο τριχωτό της κεφαλής κυρίως στην ινιακή χώρα (πίσω και κάτω μέρος της κεφαλής), στην οπισθοωτιαία χώρα (πίσω από τα αυτιά), στον κορμό, στα αντιβράχια και στους καρπούς. Η περιοχή των σπαργάνων δεν προσβάλλεται γιατί η πάνα συγκρατεί την υγρασία.

Στα παιδιά από 2 ετών έως 12 ετών το έκζεμα εντοπίζεται κυρίως στα βλέφαρα, στους λοβούς των αυτιών, στην πρόσθια και πλάγια επιφάνεια του τραχήλου, στις καμπτικές επιφάνειες των αγκώνων και των ιγνυακών βόθρων (πίσω από τα γόνατα), στους καρπούς και στους αστραγάλους, ενώ στους ενηλίκους μπορεί να εμφανισθεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, στα βλέφαρα, στο πρόσωπο, στον τράχηλο και το στήθος, καθώς και στις καμπτκές επιφάνειες των άκρων συμμετρικά συμπεριλαμβανομένου και του κλασσικού εκζέματος των χεριών.

Ο κνησμός είναι το πιό χαρακτηριστικό σύμπτωμα της νόσου, με αποτέλεσμα το ξύσιμο να προκαλέσει ερεθισμό του δέρματος με δριφάδες, ερυθρότητα, ορροροή και στην συνέχεια πάχυνση της επιδερμίδας. Οι βλάβες που ορροροούν μπορεί να επιμολυνθούν από στρεπτόκοκκο, ιό του έρπητα, ιό της μολυσματικής τερ­μίνθου κ.α. Ο κνησμός γίνεται βασανιστικός κυρίως κατά τις νυχτερινές ώρες με αποτέλεσμα το παιδί να μην κοιμάται κανονικά και την επόμενη μέρα να μην αποδίδει στο σχολείο, να είναι ευερέθιστο και επιθετικό. Συχνά παρατηρείται ότι αν ένα παιδί δεν κοιμάται την νύχτα, τότε κανείς και στην οικογένεια δεν κοιμάται!

Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ατοπικής δερματίτιδας στοχεύει κατά αρχάς στην ενυδάτωση του δέρματος με μαλακτικά, ώστε να καταπολεμηθεί η ξηροδερμία η οποία και ευθύνεται για τον έντονο συνοδό κνησμό. Στην συνέχεια χορηγούμε φαρμακευτική αγωγή, πάντα με την παρακολούθηση του ιατρού, όπως τα αντισταμινικά για τον έλεγχο του κνησμού, αντιβιοτικά για την καταπολέμηση των δευτερογενών λοιμώξεων και τοπικά κορτικοστεροειδή (σε αλοιφή ή κρέμα) ή τους τοπικούς αναστολείς της καλσινευρίνης για τον έλεγχο της νόσου.

Το πιο σημαντικό όμως στην αντιμετώπιση της Α.Δ. είναι τα προληπτικά μέτρα αποφυγής ερεθιστικών παραγόντων όπως σκόνη, μάλλινα, γύρη, σκληρά και άγρια ρούχα, τρίχωμα ζώων  καθώς και η καθημερινή φροντίδα των μικρών ασθενών, η οποία γίνεται με καθημερινό λουτρό (μόνο μία φορά την ημέρα και για 10 λεπτά) με χλιαρό νερό (όχι ζεστό νερό γιατί έχουμε έξαρση του κνησμού) χωρίς να χρησιμοποιήσουμε σφουγγάρι ή πετσετάκι αλλά μόνο με τα χέρια μας, το δε σκούπισμα πρέπει να γίνεται ταμποναριστά, χωρίς να τρίβουμε το δέρμα. Το πλύσιμο πρέπει να γίνεται με απαλά σαπούνια που δεν περιέχουν χρώματα και αρώματα για να μην ερεθίζουν το δέρμα και στην συνέχεια χρησιμοποιούμε ενυδατικές κρέμες ή λοσιόν που τις απλώνουμε σε όλο το σώμα, έτσι έχουμε ενυδάτωση του δέρματος αποφεύγοντας την ξηροδερμία που προκαλεί τον κνησμό. Σε βαρύτερες περιπτώσεις μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ενυδατικά λάδια για το μπάνιο του παιδιού.

Η ενυδάτωση του δέρματος παίζει μεγάλο ρόλο στην αντιμετώπιση του εκζέματος, όσο πιο ξηρό είναι το δέρμα τόσες πιο πολλές φορές την ημέρα (1-2) χρησιμοποιούμε λιπαντικές κρέμες και αλοιφές, η χρήση των οποίων μπορεί να μειώσει την ανάγκη για χρήση άλλων θεραπειών.